Snoeien in de winter blijft gek klinken, al is het voor het snoeien van bomen juist een prima jaargetijde. Iedereen leert dat je planten en bomen goed tegen de vorst moet beschermen als de winter zijn intrede doet, en het toebrengen van snoeiwonden lijkt hier haaks op te staan. Waarom bomen snoeien in de winter toch een goed idee is, leggen we je in dit artikel uit. Daarnaast vertellen we je hoe je de bomen het beste kunt snoeien en er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen op de regel, die we toe zullen lichten.

Bomen snoeien in de winter: dit is waarom

wilgen snoeien winter

Tijdens het snoeien ontstaan snoeiwonden. Deze doen er ongeveer drie dagen over om te helen, maar zijn in de tussentijd een zwakke plek op de boom. Door deze zwakke plek kan een boom ziek worden, schade oplopen of verzwakken. Toch wordt juist in de kwetsbare maanden aangeraden de bomen te snoeien. De reden hierachter is de modus waarin de bomen zich bevinden in de winter. De bomen houden na het verliezen van de bladeren in de koudere maanden namelijk een winterrust.

Deze rust houdt in dat de sapstroom in de boom op een laag pitje staat. Doordat de sapstroom weinig actief is, kun je de boom gerust snoeien zonder bang te hoeven zijn dan deze gaat bloeden. Dit is dus een voordeel van het snoeien in de winter. Daarnaast kun je door het ontbreken van de bladeren goed de vorm van de boom zien en kun je gemakkelijker bij de takken komen.

Vergeet de vorst niet

Ook al is de sapstroom weinig actief, je moet de aanwezigheid van vorst niet vergeten. Bomen snoeien tijdens een periode van vorst wordt dan ook afgeraden, omdat de vorst wel degelijk schade toe kan brengen aan de boom via de snoeiwonden.

Wanneer je een boom gaat snoeien, kijk dan even goed naar het weer. Als er binnen drie dagen vorst wordt verwacht kun je de boom beter niet snoeien. De wonden moeten eerst weer geheeld zijn voordat ze tegen de vrieskou kunnen.

Het snoeien van een boom

boom
Wanneer je in de winter de boom gaat snoeien, komen daar natuurlijk een aantal zaken bij kijken. We zullen je eerst vertellen welk snoeigereedschap je nodig hebt en geven je vervolgens 5 regels voor het snoeien van een boom.

Snoeigereedschap

Snoeien is goed voor een boom, omdat deze zo weer volop gaat groeien en bloeien, maar het levert ook schade en wonden op. Om ervoor te zorgen dat de boom zo goed mogelijk en met zo min mogelijk schade gesnoeid wordt, is het belangrijk over de juiste gereedschappen te beschikken.

Nu maakt het voor het snoeien van bomen vrij weinig uit welk gereedschap je precies gebruikt. Belangrijker is dat het gereedschap dat je gebruikt goed scherp is. Met een botte snoeischaar of -zaag zorg je alleen maar voor onnodige beschadigingen en dus voor verzwakkingen van de boom.
Eerder hebben wij een artikel geschreven vol met handige tips voor het onderhouden van je tuingereedschap. Zo zorg je ervoor dat je niet ineens met botte scharen en zagen in de weer gaat.

De snoeischaar
snoeischaar winter

Net als bij struiken kun je ook bij bomen gebruik maken van de snoeischaar. Je hebt snoeischaren in de vorm van een snavel en in de vorm van een aambeeld.
Het verschil tussen deze snoeischaren is dat je bij de scharen met een snavelvorm beschikt over twee snijbladen. Deze werken eigenlijk net als een gewone schaar; je knipt echt met de boven én onderkant. De snavelvarianten zijn geschikt voor zacht hout en kun je het beste gebruiken voor het afknippen van jonge takken.

De aambeeldsnoeischaren hebben één snijblad en een platvorm. Je snijdt dus met één kant door het hout heen terwijl de bovenkant op de tak blijft rusten. Hierdoor kun je meer kracht zetten en deze snoeischaren zijn dan ook meer geschikt voor het hardere hout.

De snoeizaag
snoeizaag winter

Naast de snoeischaren, die je in talloze vormen en maten kunt krijgen, zijn er ook speciale snoeizagen. Ook hier heb je veel verschillende soorten van en het is nooit verkeerd je te laten informeren in het tuincentrum tijdens het maken van je keuze.

De snoeizaag wordt gebruikt voor takken die zo dik of stug zijn dat ze niet met een snoeischaar afgeknipt kunnen worden.

De 5 snoeiregels

Om je te helpen bij het snoeien van jouw boom hebben we 5 snoeiregels opgesteld. Het is slim om deze regels even goed door te nemen voordat je begint te knippen en zagen.

Regel 1: Weet waarom je snoeit

Het klinkt misschien logisch, maar het is belangrijk om te weten waarom je snoeit. De reden waarom is namelijk de basis voor de methode waarop.
De meest voorkomende redenen om te snoeien zijn:

  • De gezondheid van de boom;
  • Het uiterlijk van de boom;
  • De veiligheid rondom de boom.

Wanneer het gaat om de gezondheid van de boom, is het goed te weten wat een gezonde en minder gezonde tak is. In de winter is dit lastig zien voor mensen die hier nog niet geoefend in zijn. Een tip voor de herkenning is de boom te bestuderen in de tijd waarin hij blad heeft. Dan vallen de kale, zieke, takken gelijk op.

Doe hier dan een lintje omheen, zodat je in de winter weet welke takken het zijn. Het uiterlijk van de boom heeft vooral te maken met de boom in zijn geheel. Wil je bijvoorbeeld de vorm van de kroon aanpassen, dan ben je met het uiterlijk van de boom bezig.

De veiligheid rondom de boom kan in het geding zijn wanneer de takken te ver oversteken of te zwaar zijn, en er een kans bestaat dat ze spontaan afbreken. Dat afbreken kan gevaarlijk zijn.

Regel 2: Ken de snoeimethode

snoeien

Wanneer je weet waarom je snoeit kun je de manier waarop je moet snoeien bepalen. Er zijn grofweg twee methodes waarop gesnoeid wordt. Je kunt een boom uitdunnen of inkorten. Het uitdunnen gebeurt wanneer je een aantal takken wilt verwijderen.

Dit kan zijn omdat ze ziek zijn of omdat ze de veiligheid van de omgeving van de boom in gevaar brengen. Inkorten doe je wanneer je bezig bent met het uiterlijk van de boom. Bij het uitdunnen verwijder je maar een aantal takken, terwijl bij het inkorten meer takken gesnoeid worden. Zorg er wel voor dat je tijdens het inkorten van de boom nooit meer dan één derde van de kroon inkort en dat je nooit de hele top van de boom snoeit.

Regel 3: Weet welke takken je wel en niet moet snoeien

Het is niet zo dat je iedere willekeurige tak zomaar van de boom kunt verwijderen. Des te dikker een tak bijvoorbeeld is, des te groter wordt de wond en des te meer impact heeft de verwijdering van deze tak op de gezondheid van de boom.

Probeer de volgende vuistregels aan te houden:

  • Kleinere takken die dunner zijn dan 5 centimeter kun je zonder problemen verwijderen.
  • De takken tussen de 5 en 10 centimeter kun je zonder problemen verwijderen, mits je van tevoren goed bepaalt of dit echt noodzakelijk is.
  • Takken dikker dan 10 centimeter moet je alleen verwijderen wanneer dit echt noodzakelijk is, bijvoorbeeld in verband met ziekte, veiligheid of uiterlijk.

Regel 4: Weet hoe je een tak afknipt/zaagt

wond na snoeien

Als je weet welke takken je wilt gaan snoeien, is het natuurlijk handig om te weten hoe je dit moet aanpakken. Zorg er bij dunne takken voor dat je vlak boven de vertakking knipt. Het is daarnaast belangrijk dat je het snijvlak schuin houdt. Dit zorgt er namelijk voor dat het water gemakkelijk van het vlak af kan lopen. Zo is de wond beter beschermd.

Wanneer je een grotere tak af gaat zagen, moet je rekening houden met de kwetsbaarheid van de boom. Het kan namelijk gebeuren dat de tak afbreekt als je deze aan het afzagen bent. Door het afbreken kan er een stuk schors van de boom afscheuren. Om te voorkomen dat de stam van de boom stade oploopt, volg je de volgende stappen:

  1. Maak een snede aan de onderkant van de af te zagen tak op ongeveer 30 tot 45 centimeter van de stam van de boom. Zorg ervoor dat de snede net iets dieper is dan de helft van de tak.
  2. Op een paar centimeter afstand van deze snede kun je nu de tak afzagen. Zaag niet aan de kant van de stam.
  3. Het overgebleven stompje van de tak kun je vervolgens afzagen. Doe dit zo dicht mogelijk bij de stam, maar laat het aftakkingspunt zitten. Zo beschadig je de stam van de boom niet.
  4. Laat de wond voor wat hij is. De boom herstelt het beste wanneer hij dit op de natuurlijke wijze kan doen.

Door eerst een snede te maken en de tak in twee stappen af te zagen, voorkom je dat hij afbreekt en schade toebrengt aan de stam van de boom.

Regel 5: Weet wat je kunt

Dit is de laatste maar zeker niet de minst belangrijke regel. Wanneer je niet zeker bent van jouw vaardigheden wanneer het op snoeien aankomt, laat het dan aan de expert over. Jouw bomen zullen je dankbaar zijn.

De uitzondering op de regel

bloedende boom

Iedere regel heeft wel weer een uitzondering en zo ook het snoeien van de bomen in de winter. Er zijn namelijk bomen waarvan de sapstroom al weer vroeg op gang komt en die in de winter juist sap verliezen wanneer je gaat snoeien. Bomen die hier last van hebben zijn de zogenaamde ABC-bomen. Dit zijn de Acer (esdoorn), Betula (berk) en Carpinus (haagbeuk). Andere bomen die je ook beter niet in de winter kunt snoeien zijn de Juglans (notelaar) en de Vitis (druivelaar).

Doordat deze bomen veel sap verliezen, kunnen ze het beste worden gesnoeid wanneer ze volop in blad staan. Wanneer ze volop in blad staan, is de worteldruk namelijk het laagst. De hoge worteldruk zorgt voor het ‘bloeden' van de bomen.

Heb je toch een ABC-boom in de winter gesnoeid en begint deze hevig te bloeden?

Doe dan vooral niets. De boom verliest op dat moment veel energie en kan het minder goed doen het komende jaar, maar hij kan zelf herstellen van het sapverlies. Door te gaan helpen met middeltjes of door de wond te dichten kun je juist voor meer schade zorgen.

Heb jij nog tips voor het snoeien van bomen in de winter?

Laat het weten in een reactie!