De zomer komt aan zijn einde en de winter komt steeds dichterbij. De temperatuur daalt en je blijft op vrije dagen liever binnen dan dat je de tuin instapt om daar een aantal uur te vertoeven. Met een warme kop chocolademelk met een grote toef slagroom kijk je met weemoed de tuin in. Je verlangt alweer naar de zon en een tuin die in bloei staat. Om te zorgen dat je vanaf de aankomende lente weer met net zoveel plezier als dit jaar kunt genieten van je tuin, is het nodig om je planten te beschermen tegen vorst.
Maar hoe doe je dit? En welke planten hebben eigenlijk bescherming nodig?

Warmbloedige planten en koukleumen

Takken-en-bladeren-in-vorst
Planten zijn er in veel verschillende soorten die allemaal anders reageren op het koude winterweer. De ene plant laat zijn bladeren vallen en trekt zich terug zodra het koud wordt en de ander staalt ook in de winter een mooie groene kleur uit. De mate waarin planten bescherming nodig hebben kan dus aanzienlijk verschillen.

Vorstgevoelige planten

Planten die vorstgevoelig zijn kunnen over het algemeen niet goed tegen de kou. De combinatie van een lage temperatuur en een vochtige grond doet ze vaak de das om. Vorstgevoelige planten kunnen namelijk wel tegen een aantal graden vorst, maar door het vocht in de grond dat bij de wortels komt, sterven ze toch vaak af. Bij strenge vorst zal echter ook de temperatuur een grote invloed hebben op de schade die de planten oplopen. In de winter hebben deze planten dan ook wat extra bescherming nodig. Voorbeelden van vorstgevoelige planten zijn palmen, de fuchsia en pampasgras.

Winterharde planten

Winterharde planten beschermen zichzelf tegen het barre winterse weer. Ze doen dit bijvoorbeeld door boven de grond helemaal af te sterven of door hun blad te laten vallen. Door het blad te laten vallen kan er minder vocht verdampen. Er zijn ook winterharde planten die over het algemeen wel goed tegen vorst kunnen, maar die bij een langdurige vorstperiode toch wat hulp nodig hebben. Deze planten worden ook wel half-winterhard genoemd. Voorbeelden van winterharde en half-winterharde planten zijn de hibiscus en de vlinderstruik.

Groenblijvende planten

Planten die in de winter boven de grond afsterven of hun blad verliezen hebben in deze periode minder brandstoffen nodig dan planten die hun groene bladeren behouden. Een risico bij wintergroene planten is dat er in de winter via de bladeren vocht verdampt. Bij vorst kunnen ze dit echter niet aanvullen door vocht uit de grond te halen. Door het gebrek aan water zullen ze uitdrogen en in het voorjaar niet mooi in bloei staan. Ook de combinatie van vorst en zon is voor deze planten dodelijk. De uitgedroogde bladeren kunnen namelijk snel verbranden als de zon erop schijnt. Voorbeelden van groenblijvende planten zijn rhododendrons en struikklimop.

Planten beschermen tegen vorst: Zo moet het!

Vorst-op-tak
Het is moeilijk om te zeggen bij welke temperaturen vorstgevoelige planten precies schade op zullen lopen. Dit is namelijk niet alleen afhankelijk van vorst, maar ook van windsnelheden, zonuren en de vochtigheid van de grond waar de planten op staan.
Gelukkig zijn er tal van manieren om planten te beschermen tegen vorst. Deze manieren kunnen grofweg ingedeeld worden in de categorieën isolatie, inpakken en verhuizen. Voor elke categorie hebben wij een aantal manieren voor je op een rijtje gezet. Helaas zul je voor sommige van deze methoden wel nog een keer naar buiten moeten. Trek die warme jas dus maar aan en sla een warme sjaal om, dan gaan we aan de slag!

Alles begint bij een goede isolatie

Isolatie van planten doe je eigenlijk volgens hetzelfde principe als de isolatie van je huis. Je probeert de warmte zoveel mogelijk binnen te houden en de kou zoveel mogelijk buiten. Het enige verschil is natuurlijk dat planten niet zo'n dikke isolatie nodig hebben als huizen. Met bubbeltjesplastic of mulch kom je al een heel eind.

Methode 1: Bubbeltjesplastic

Bubbeltjesplastic
Als je nog geen potplanten hebt of als je in de toekomst nieuwe planten in potten wil zetten kun je de potten het beste eerst bekleden met een laag bubbeltjesplastic, ook wel bekend als noppenfolie. Door op de bodem wat gaatjes in het plastic te prikken kan het regenwater op een natte dag makkelijk weg. Door deze gaatjes kan een vochtige grond dus ook niet bevriezen als de temperaturen tot onder de nul dalen.
Bubbeltjesplastic is op rollen te koop, maar vaak wordt dit ook gebruikt als beschermingslaag bij nieuwe elektronische apparatuur of als opvulmiddel bij pakketpost. Slim dus om te bewaren, want je weet nooit wanneer het van pas kan komen!

Methode 2: Mulch

Gevallen-bladeren
Naast potplanten kan het ook verstandig zijn om planten die in de vaste grond staan te beschermen tegen de vorst. De wortels van deze planten zullen minder kans hebben om te bevriezen, maar een extra isolerende laag kan natuurlijk nooit kwaad. Voor de isolatie van vaste planten maken we geen gebruik van bubbeltjesplastic, maar van mulch. Dit is organisch materiaal zoals bladeren, houtsnippers of cacaodoppen. Houtsnippers en cacaodoppen zijn net als bubbeltjesplastic gewoon in de winkel te koop, maar je kunt na een herfststorm ook de gevallen bladeren bij elkaar harken en vervolgens in de bloembedden verspreiden. Op deze manier heb je op een hele goedkope manier een goed isolerende laag. Mulch is niet alleen goed voor de isolatie van de wortels, maar het zorgt er ook nog eens voor dat onkruid minder kans heeft om uit de grond te schieten.

Een extra jas kan nooit kwaad

Winterjassen-aan-hangers
Er zijn verschillende methoden om je planten te voorzien van een warme winterjas. Deze methoden zijn alleen geschikt als de vorst voor een hele korte periode aanhoudt. Voor een nacht of een paar dagen kun je je planten wel inpakken, maar deze methode zal niet de hele winter lang werken.

Methode 3:  De winterjas

Verpakte-planten

Niet alleen mensen hebben een winterjas nodig, maar ook planten die in de vaste grond staan hebben hier zo nu en dan behoefte aan. De wortels worden al goed beschermd door de aarde en een eventuele laag mulch, maar het gedeelte van de plant dat boven de grond staat kan ook wel wat hulp gebruiken. Planten beschermen tegen vorst wordt dan ook vaak gedaan door de planten in te pakken met vliesdoek. Met vliesdoek kun je de plant stevig inpakken zonder bang te zijn dat deze geen adem krijgt. Vliesdoek is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld plastic, namelijk luchtdoorlatend en erg licht waardoor de ingepakte plant nog voldoende zuurstof op kan nemen.

Methode 4: Kamperen in de winter

Kamperen-in-de-winter
Wees maar niet bang… Je hoeft niet zelf onder barre omstandigheden in een tentje in de tuin te overnachten. De planten daarentegen wel, maar dat is juist de bedoeling. Planten beschermen tegen vorst kan namelijk ontzettend goed als je een tent bouwt voor je planten. We hebben het natuurlijk niet over een tent die je zou kunnen gebruiken om in te kamperen, maar over een tent die je speciaal om je planten heen kunt bouwen. Vooral bij grote planten is dit een fijne methode.
Hoe bouw je de tent?
Om een tent voor je planten te bouwen heb je een aantal materialen nodig. Met drie (bamboe)stokken, stro, een jute doek, droge bladeren, wat touw en een klein lapje stof kom je al een heel eind. Het bouwen van de tent gaat als volgt. Wikkel het stro en de bladeren om de stam en knoop dit vast met wat touw. Zorg ervoor dat het geheel niet te strak zit. Vervolgens steek je de drie stokken in een driehoek rondom de plant in de grond. De jute doek drapeer je nu rondom de stokken, zodat deze de plant helemaal omwikkelt. Aan de bovenkant bind je het geheel nu weer vast met touw. Het kleine lapje stof gebruik je als een soort dak, om de bovenkant ook goed af te sluiten.

Methode 5: De glazen cloche

Planten-in-glazen-huisje
De volgende methode om planten te beschermen tegen vorst kun je kennen van culinaire tv-programma's of gebruik je misschien zelf wel in de keuken. Om gerechten warm te houden wordt er wel eens een cloche over een bord geplaatst waardoor de warme lucht niet kan ontsnappen. Voornamelijk om kleine planten te beschermen tegen vorst kan deze methode gebruikt worden. Door een glazen cloche over de planten te zetten en deze even stevig aan te drukken in de grond, bescherm je ze optimaal voor de vorstperiode. Naast een glazen cloche kun je onder andere ook grote glazen potten van groenten gebruiken. Dat scheelt weer een ritje naar de glasbak.

Verandering van spijs…

Planten beschermen tegen vorst kan misschien nog wel het makkelijkst door ze naar binnen te verhuizen. Vooral bij potplanten is dit een erg makkelijke methode, maar ook bij planten die in de vaste grond staan is het mogelijk.

Methode 6: Verhuizen binnen de tuin

Grote-schuur-in-winterlandschap
Planten hoeven niet per se naar binnen gehaald te worden bij koud weer, maar in sommige gevallen is het wel verstandig om ze tijdelijk een ander plekje te geven in de tuin. Een tuin zorgt over het algemeen namelijk vaak wel voor enige beschutting. Er kan nog wel veel verschil zitten in de mate van beschutting op verschillende plekken in de tuin. Vooral de wind zal een grote rol spelen bij het bepalen van de mate van beschutting. Planten die net op een minder beschutte plek staan zullen meer moeite hebben om de winter te overleven dan planten die op goed beschutte plekken staan.
Het kan dus raadzaam zijn om planten die op slecht beschutte plekken staan te verhuizen naar plekken die beter beschut zijn. Denk hierbij aan plekken langs de groene erfafscheiding of schutting, of aan plekken rondom een schuurtje of de muren van het huis.

Methode 7: Van buiten naar binnen

Potplanten-binnen-voor-het-raam
Misschien heb je wel leuke hoekjes in de tuin gecreëerd waar je verschillende potplanten bij elkaar hebt staan. De kans dat deze planten de winter overleven als je ze buiten laat staan, is helaas niet zo groot. De reden hiervoor is dat de wortels van potplanten, in vergelijking met de wortels van planten die in de vaste grond staan, eerder worden blootgesteld aan de kou. Een stenen pot is namelijk helemaal niet zo dik, waardoor de vorst makkelijk binnen kan dringen. Je doet er dus verstandig aan om de potplanten naar binnen te halen.
De vraag is nu natuurlijk wanneer je de planten het beste naar binnen kunt halen. Het is natuurlijk een beetje afhankelijk van het type plant, maar over het algemeen geldt dat je het beste zo lang mogelijk kunt wachten met het verplaatsen van potplanten. Als de lente dan weer aanbreekt, moet je de potplanten wel weer zo snel mogelijk naar buiten brengen.
Natuurlijk hoeven de planten niet meteen in een warme huiskamer gezet te worden. Ook in een garage, serre of schuur kunnen de planten in de winter overleven. Het is vooral belangrijk dat de temperatuur in de ruimte redelijk constant blijft. Let er daarnaast goed op dat de planten geen ziekten oplopen of geïnfecteerd raken met bladluis of ander ongedierte.

Methode 8: Even geen vaste grond onder de voeten

Gat-graven-met-schop
Planten in vaste grond beschermen tegen vorst kan op verschillende manieren zonder dat je de planten hoeft te verplaatsen. Het verhuizen van deze planten is echter ook een goede manier om ze de winter door te helpen. Je zult er alleen wel wat werk aan hebben. Je moet de planten namelijk eerst uit de grond graven zodat je ze over kunt zetten in potten. Als je dit gedaan hebt kun je de vaste planten samen met de andere potplanten naar binnen verhuizen. Als de temperaturen weer stijgen en de lente in aantocht is kun je de planten weer terug naar buiten brengen, uit de potten halen en weer terug in de grond zetten.

De planten beschermen tegen vorst is misschien een tijdrovend klusje waar je in het regenachtige najaar echt niet op zit te wachten, maar je zult er in het voorjaar ontzettend veel plezier van hebben. Niet alleen kun je dan genieten van alle planten die opnieuw in bloei gaan staan, maar ook hoef je niet allerlei afgestorven planten te vervangen voor nieuwe. Je kunt in de tuin nu dus doen waarvoor hij bedoeld is; helemaal tot rust komen!
Je planten beschermen tegen vorst kan dus op veel manieren. Wat is jouw favoriete manier?
Laat het weten in een reactie!