In veel gemeentes wordt groente fruit en tuinafval (GFT) opgehaald. Het is echter ook leuk en nuttig om hiervan zelf compost te maken. Composteren wordt dat ook wel genoemd. In dit artikel gaan we dieper in op compost en op hoe je zelf het beste compost kunt maken. Is dat bijvoorbeeld met een compostbak of met een compostvat? Of toch liever de wormenemmer?
Tegenwoordig zijn we allemaal wat meer met het milieu bezig. Een belangrijk onderdeel hierbij is onder andere hergebruik. Om de afvalberg een beetje te verkleinen kun je je eigen compost maken. Gezien het feit dat er met een composthoop minder afvalverwerking nodig is, help je zo mee aan het milieu. Daarbij heb je meteen een gratis bodemverbeteraar voor in de tuin!
Wat is compost?
Zo ziet de humus (ofwel compost) er uit als het proces klaar is.
Compost, ook wel humus grond genoemd, is het product dat overblijft na het proces dat composteren heet. Plantaardige resten worden afgebroken en omgevormd tot een soort van bosgrond (compost ruikt hier ook een beetje naar). Voor dit proces zijn verschillende elementen belangrijk:Â basismateriaal (o.a. GFT), temperatuur, vochtigheidsgraad en zuurstof. Compost is niet hetzelfde als potgrond of mest maar wordt gezien als een bodemverbeteraar. Een bodemverbeteraar voegt organische bestanddelen toe aan de grond en heeft een relatief lange positieve werking.
Schimmels en bacteriën breken het basismateriaal op en tasten het aan. Deze schimmels en bacteriën zijn van nature al op het basismateriaal aanwezig. De afbraakproducten gebruiken ze om in hun eigen levensprocessen te kunnen voldoen. Om het proces goed aan te kunnen hebben schimmels en bacteriën zuurstof nodig. Zonder zuurstof kunnen ze het materiaal niet aantasten en afbreken. Door het gebruik van zuurstof komt er aan het einde van het proces vervolgens koolstofdioxide, water en warmte vrij (de reden waarom je sommige composthopen ziet dampen). Het eindresultaat van dit proces, waarbij de schimmels en bacteriën geholpen worden door wormen en ander klein bodemleven, is de compost: de afvalstoffen.
Compost kopen
Compost kun je in een tuincentrum halen of online bestellen. Een alternatief voor kopen is het zelf maken. Hier gaan we in dit artikel dieper op in.
Zelf compost maken: kies de beste methode voor jouw situatie
Het is belangrijk om een methode composteren te kiezen die past bij jouw woonsituatie. Je kunt kiezen voor een
- Gesloten compostvat
- Open compostbak
- Wormenbak of -emmer
- Bokashi,
- De standaard composthoop
Vervolgens is het belangrijk om goed in de gaten te houden in welke verhouding je het GFT afval composteert. Op die manier voorkom je dat er schadelijke broeikassen ontstaan. Later in dit artikel zullen we meer aandacht besteden aan hoe je het beste kunt composteren.
1. Een gesloten compostvat
Voor een gemiddelde tuin (minder dan 150 m2) is een compostvat een goede optie. Een compostvat heeft een inhoud van ongeveer 200 tot 600 liter en zorgt ervoor dat de compost op goede vochtigheid en droogte blijft. Daarnaast is het een nette methode omdat je niet tegen een berg GFT afval aankijkt. Het is belangrijk dat het vat enige doorluchtig heeft, en een klep aan de onderkant. Op die manier kan het tot compost verwerkte materiaal namelijk eenvoudig uit het vat worden gehaald.
Compostvat kopen? Onze keuzes voor een gesloten systeem:
 Compostvat groot (600L) |
Het vat is erg afhankelijk van de plek waar je hem neerzet. In een donker hoekje in de tuin kan het compostvat zijn werk niet goed doen. De warmte van de zon is nodig om het proces binnen in het vat goed op gang te zetten en in stand te houden. Daarnaast is het belangrijk dat het bodemleven een weg naar de onderkant van het vat kan vinden. Zet het vat dus niet op een stenen ondergrond (tenzij hier voldoende ruimte tussen de stenen zit waardoor het bodemleven omhoog kan kruipen). Verder moet je het vat rustig zijn werk laten doen.
2. Open compostbak – composteren met een open compostbak
Een halfopen composthoop moet ongeveer anderhalve meter hoog, breed en lang zijn. Een voordeel van dit systeem is dat de composthoop er wat ‘netter’ uitziet dan wanneer je een compostkuil hebt. Het is daarnaast goedkoper om gemakkelijk en snel je eigen halfopen composthoop te maken dan om een compostvat te kopen. Doordat de onderkant van de bak open is kan al het bodemleven gemakkelijk in de composthoop komen. De opening tussen de planten zorgt ervoor dat er genoeg zuurstof toegevoerd kan worden, wat het proces bevordert.
Een flinke houten of gemetselde bak, kun je zelf maken, maar zijn ook als bouwpakket te koop. In dit artikel hebben we een handleiding geschreven om zelf een compostbak te maken. Als je er eentje wilt kopen, dan vinden wij de onderstaande modellen mooi en geschikt!
Open compostbak kopen? Onze keuzes voor een open compostbak of compostkorf:
Hout vinden we erg mooi, maar gaat niet altijd lang mee als materiaal voor een compostbak. Het is daarentegen vaak wel een voordelige keuze! Als je lang met de open compostbak wil doen, is het wellicht slim om te kiezen voor een metalen variant. Deze is er ook in kleinere varianten. Let -los van welke je kiest- goed op het formaat wat je denkt nodig te hebben. Het is soms ook mogelijk om een compostbak van de gemeente te kopen. Dat is voor je gaat bestellen wellicht ook handig om even te controleren.
3. Wormenbak of wormenemmer – compost maken
Woon je op drie hoog in een grote stad? Ook dan kun je compost maken door middel van een wormenbak. Een wormenbak of -emmer is ook een goede keuze voor als je maar een kleine tuin hebt. Het is zelfs een mogelijkheid om een wormenbak binnen te zetten. Je hoeft niet bang te zijn dat de wormen door de keuken zullen kruipen; als je ze goed verzorgt zullen ze blijven zitten waar ze zitten. De naam zegt het eigenlijk al; een wormenbak is een bak waarin de wormen het restafval omzetten in compost. Dit gebeurt doordat de wormen het afval eten en vervolgens uitscheiden. Wat overblijft is wat wij graag zien als meststof. De wormen voeg jij zelf toe aan de wormenbak; wachten tot ze zelf aan komen kruipen zal niet werken.
Wormenbak kopen? Onze keuzes voor een wormenbak of wormenemmer:
Een wormenbak vraagt meer onderhoud dan een ‘gewone’ composthoop. Je hebt natuurlijk wel met levende dieren te maken. Let er in de winter even op dat de wormen niet doodvriezen. dit kun je doen door de bak beschut neer te zetten of deze zelfs even tijdelijk naar binnen te halen. De speciale wormen kun je trouwens gewoon online bestellen. Of redden bij een hengelsportwinkel…
4. Composteren met een Bokashi
Bokashi is van oorsprong een Japanse methode om organisch restmateriaal te creëren dat geschikt is voor bemesting van de grond.  In plaats van composteren zorgt Bokashi ervoor dat het GFT gaat fermenteren en dus niet gaat stinken. Hierdoor kun je een Bokashi emmer gewoon in je keukenkastje bewaren. Het is ook mogelijk om een grote bak voor dit proces te kopen.
Onze keuze voor een Bokashi emmers / container
5. Composthoop maken
Als je een grote tuin hebt, kan een composthoop een goede optie zijn. Deze kun je los in een hoek van de tuin aanleggen. Eventueel op een harde ondergrond zodat je een duidelijke grens hebt tussen de compost en de tuinaarde. Een kleine hoop heeft niet zoveel zin omdat deze teveel vocht en warmte verliest. Denk aan een berg van 3 of 4 m3. Dit zal vervolgens slinken. Wissel hierbij groen (bijv. gras en fruit) en bruin materiaal af (bladeren, stro en houten snippers).
Waarom zou je eigenlijk composteren?
- Een composthoop is goed voor het milieu
Een composthoop helpt mee met het verwerken van het afval dat wij dagelijks produceren. Compost wordt namelijk gemaakt van groenafval. In Nederland kun je je groente-, fruit- en tuinafval (GFT) apart aanleveren. Hier wordt op grote schaal compost van gemaakt. Het maken van je eigen compost draagt hier niet zozeer aan bij, maar wel aan alles wat eromheen nodig is om ervoor te zorgen dat die compost uiteindelijk bij jou belandt. Denk hierbij simpelweg aan de vrachtwagens die het GFT-afval bij je ophalen en de wagens die de compost weer naar de winkel brengen. Hoe meer groenafval er opgehaald en weggebracht moet worden, hoe meer vrachtwagens er moeten rijden. Het gevolg: meer CO2-uitstoot, wat slecht is voor het milieu. Als je je eigen compost maakt, draagt jouw groenafval daar in ieder geval niet meer aan bij.
- Compost als bodemverbeteraar
Eigenlijk is dit voor de meeste mensen de belangrijkste reden om een composthoop te beginnen. Compost is namelijk een goede bodemverbeteraar en heeft een zichtbaar positieve invloed op alles wat in de tuin groeit. Zo voegt compost voedingsstoffen toe aan de bodem, kun je het mengen met water en zo ook als potgrond of tuinaarde gebruiken en houdt het vocht vast wanneer de grond droog wordt. Daarnaast trekt compost ook het bodemleven aan.Onder andere wormen eten van de compost en scheiden dit vervolgens weer uit. Wat ze achterlaten is gezond voor de planten en de voedingsstoffen die erin zitten kunnen gemakkelijk door de wortels opgenomen worden. Ook zorgt de luchtige structuur van de compost en de aantrekking van wormen ervoor dat de grond wat luchtiger blijft. Dit bevordert de wortelgroei van jouw planten.
Wat mag er wel en niet in de compostbak of op de composthoop?
Mag al dit GFT afval wel op de hoop? Wij hebben voor je uitgezocht wat je wel en niet kunt composteren
Compost bestaat uit (organisch) GFT afval. Dit afval dat je weggooit wordt verwerkt tot een soort van aarde door wormen, slakken, schimmels en bacteriën. De grote truc van het composteren is dat je een gevarieerde verhouding kiest tussen alles wat je aan de hoop of bak toevoegt. Je dient droge materialen met vochtige te mengen, stevige materialen met slappe materialen, stikstofrijk met koolstofrijk. Kortom: lekker mengen! Het is daarbij ook handig om  het grovere materiaal te versnipperen in kleine stukjes. Als je een wat grotere tuin bezit, en dus veel tuinafval hebt, kun je hiervoor een hakselaar gebruiken. Daarnaast moet je goed opletten met wat er wel en niet op de composthoop mag.
Dit mag je wel composteren
Deze producten kun je zonder problemen op de composthoop leggen.
- Plantenresten in kleine stukjes (kleine stukjes worden eenvoudiger verwerkt tot compost)
- Gemaaid Gras
- Bladeren
- Eierschalen
- Dierlijke mest van planteneters
- Bagger uit goten en vijver
- Groenten en fruit (rauw)
- Houtsnippers
- Koffiedik & gebruikte theezakjes mits ontdaan van nietje en kaartje
- Tuinaarde (beperkt)
- Pinda doppen en noten(resten)
- Biologische aardappelschillen
- Schillen van citrusvruchten
Dit kun je beter niet composteren
Omdat de volgende producten slecht verteren, gaan stinken of slecht zijn voor de organismen, zijn deze niet geschikt om te composteren
- Vlees, vis
- Etensresten die gekookt zijn
- Sauzen en vetten
- Broodresten
- Schillen van niet biologisch fruit
- Kattenbakkorrels en ontlasting van honden en katten
- Onkruid en zieke planten
- Takken van de conifeer
- Bloeiende planten
- Vlees en botjes
- As & houtskool
- Melkproducten en hele eieren
- Korsten van de kaas
- Visgraten & mosselschelpen
Nog wat tips voor het composteren:
1. Varieer en werk in lagen
Voor een goede composthoop is een goede verhouding nodig tussen groene en bruine materialen. Groene materialen zijn materialen die weinig structuur bezitten, rijk zijn aan voedingsstoffen en vaak een hoog vochtgehalte hebben. Voorbeelden hiervan zijn groente- en fruitresten en groen tuinafval. Groen tuinafval is afval dat nog niet is verdord en dus nog ‘vers’ is. Wanneer je alleen gebruik maakt van groene materialen krijgt de composthoop te weinig zuurstof. Dit komt doordat er geen ruimte is tussen de verschillende materialen; het wordt zo een dicht op elkaar gepakte berg. In dat geval gaat de hoop op den duur stinken. Door het tekort aan zuurstof ontstaan er anaerobe omstandigheden (rotting). Composteren is een ander proces dan rotting; in deze omstandigheden gaat de compost verloren.
Met bruine materialen worden materialen als houtsnippers, stro, droge bladeren en dorre takken en stengels bedoeld. Deze materialen zijn minder nat en geven de composthoop meer structuur. Door deze structuur wordt het geen dicht op elkaar gepakt geheel waarin geen zuurstof door kan komen, maar is er juist meer ruimte voor zuurstof. Het bruine materiaal wordt langzamer afgebroken dan het groene, maar is dus wel nodig om het proces van composteren aan de gang te houden en rotting te voorkomen.
Een composthoop functioneert het beste als het GFT in verschillende lagen wordt toegevoegd. Hierbij dien je de volgende type materialen te mengen:
– Vochtig met droog materiaal
– Slap met stevig
– Grof en fijn
– Bruin (hout, zaagsel, herfstbladeren) met groen (mest, gras, fruit, tuinafval)
2. Zorg voor een goede doorluchting bij het composteren
Wanneer je gebruik maakt van een compostvat, compostkuil of halfopen composthoop is het belangrijk om de zuurstof in de compost goed in de gaten te houden. Eerder heb je al kunnen lezen dat een tekort aan zuurstof ertoe leidt dat het composteren omgezet wordt in rotting. Als je composthoop te weinig zuurstof bevat en te nat is, kun je dat ruiken. Om genoeg zuurstof in je composthoop te houden kun je verschillende dingen doen. Wanneer je een compostvat hebt kun je de inhoud helemaal omdraaien en af en toe met de beluchtingsstok wat porren, om zo zuurstof toegang te geven tot de hoop. Bij een compostkuil kun je gebruik maken van een hooivork of een lange stok. Met de hooivork kun je de gehele hoop af en toe omkeren en met de stok kun je zogenaamde luchtgaten prikken. Deze luchtgaten kun je ook in een halfopen composthoop prikken.
3. Houd het vocht van de compost op pijl
Een composthoop hoort een beetje vochtig te zijn, maar absoluut niet doorweekt. In tijden van veel regen is het dan ook goed om iets over de bak te spannen (als deze geen deksel heeft).
4. Werk eventueel met een wachthoop bij het compost maken
Als je teveel van hetzelfde materiaal hebt, kan dat het composteer proces verstoren. Het is dan slim om naast de bak een zogenaamde wachthoop te creëren. Op die manier kun je het materiaal gefaseerd toevoegen met ander GFT afval.
5. Fruitvliegjes bij de composthoop?
Fruitvliegjes komen af op etensresten. Als je de fruitvliegjes wil verwijderen, kun je de etensresten boven in de hoop of bak af te denken. Hierdoor voorkom je dat er veel fruitvliegjes op de compost afkomen.
Oogsten
Wanneer je de composthoop alle tijd en zuurstof hebt gegeven zul je op een gegeven moment merken dan een gedeelte van de hoop (de onderkant) compost is geworden. Al het afval is verteerd en het omzettingsproces is klaar. Je kunt de compost nu uit de composthoop halen. Leg deze nog even op een beschutte plek neer. Gebruik het niet meteen; de compost moet eerst nog even drogen. Wanneer de compost droog is kun je het gebruiken in je tuin.
Tot slot nog wat hele handige producten bij composteren
Met een hakselaar kun je grover tuinafval kleiner maken. Zeker met een grote tuin is dat erg handig!
Het composteren kun je met de onderstaande producten verbeteren en daardoor versnellen. De hakselaar is een machine die tuinafval verwerkt tot kleine stukjes. Deze zijn veel eenvoudiger tot compost te verwerken. Zeker als je een grote tuin hebt met veel takken, is dit een handige aankoop. Het proces wordt ook versneld als de juiste bacteriën en micro-organismen in de compost aanwezig zijn. Met de Ecostyle compostmaker kun je dit toevoegen.
Wie compost maakt in een wormenbak, moet daar natuurlijk ook wormen in doen. Je kunt online wormen bestellen die speciaal voor deze klus geselecteerd zijn. Het zijn drie verschillende soorten wormen.
Ieder type plant zal blij zijn met de extra voeding die ze krijgen. Onthoud wel dat compost niet werkt als mest, maar als bodemverbeteraar. Extra bemesten kan dus zelfs bij het gebruik van compost nog nodig zijn. Vind je het nu ook leuk om te beginnen met composteren? Wij wel in elk geval!
Heb jij nog tips voor iemand die net zijn eerste composthoop wil maken?
Laat het weten in een reactie hieronder!
Geef een reactie